Ҫапла, ситес вӑхӑтра Етӗрне районӗнчи Ирҫе ялӗнче ҫӗнӗ асфальтлӑ ҫул пулӗ. Ӗнер район пуҫлӑхӗ Евгений Яранский ӗҫ мӗнле пынипе яла ҫитсе паллашрӗ.
— Эрне иртсен килсе курӑр пирӗн ӗҫе — кунта вӑл вӑхӑтра ҫӗнӗ асфальт ҫулӗ пулӗ, — шантарчӗ ДРСУ ӗҫченӗ Николай Арсентьев.
Ҫула хывас ӗҫ мӗнле пынине пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн район пуҫлӑхӗ «Чебаково» ЯХК ертӳҫипе ҫурхи ака ӗҫне сӳтсе яврӗ. Ҫурхи акнӑ 500 гектар тырӑ ҫумӑр кӗтни пирки пӗлтерчӗ Сергей Архипов. Ҫитес вӑхӑтра 400 гектар ҫӗр ҫинче нумай ҫул ӳсекен курӑк акса хӑварасшӑн иккен — сухаласа тухма ӗлкернӗ те. Ядрин райдиовне панӑ интервьюра Сергей Архипов ялти лару-тӑру пирки каласа пачӗ. Ҫитӗнӳсем юлашки вӑхӑтра чылай иккен вӗсен: пӗтӗмӗшле практикӑлакан тухтӑр офисне уҫнӑ, вулавӑх тӗслӗхлисен шутне кӗнӗ, культура ҫурчӗ илемленет, шкул ҫӗнелнӗ. Йывӑрлӑхсем те пур — шывпа тивӗҫтерес йыту ҫивӗч тӑрать. Ял халӑхӗ Евгений Яранскинчен пулӑшу ыйтрӗ. Ирҫе ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗпе, Станислав Красновпа канашланӑ хыҫҫӑн, лешӗ ял халӑхӗ шывшӑн укҫа тӳлеменрен шывпа лайӑххӑн тивӗҫтерме укҫа ҫитменни ҫинчен пӗлтерчӗ.
Муркаш район администрацийӗн ял хуҫалӑх пайӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫӑвӑн 13-мӗшӗ тӗлне районта пурӗ 12 270 гектар ҫӗр лаптӑкне ҫурхи тыр-пул тата пӑрҫа йышши культурӑсем акса пӗтернӗ. Ку вӑл планласа хунин 96,2% шутланать. Ҫав шутра 2 591 га — ҫурхи тулӑ, 4 561 га — урпа, пӑрҫӑ йышшисем — 48 га. «Ударник» хуҫалӑхра кукуруза лартма тытӑннӑ — 10 гектар лартнӑ та ӗнтӗ.
3 325 гектар лаптӑкра пӗлтӗр лартнӑ кӗрхи тыр-пул вырӑнне акма тивнӗ (районӗпе пурӗ кӗркунне акса хӑварнӑ тырӑ 3 944 гектар лаптӑкӗнче (60%) пӗтнӗ).
Муркаш районӗнчи хуҫалӑхсен ытларахӑш пайӗ ҫӗрулми лартма та тытӑннӑ ӗнтӗ — пурӗ 615 гектар лартнӑ. Ку вӑл палӑртнинчен 31%. Районта ҫавӑн пекех пӗтӗмӗшле 1080 гектар пӗр ҫулхи курӑк акнӑ, 32 гектар — ҫарӑк тавраш, 14 гектар пахча-ҫимӗҫ лартнӑ.
Ҫӗрпӳ районӗн официаллӑ сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх районти икӗ хуҫалӑхра выльӑха усрамалли фермӑсене юсаҫҫӗ. Ку ӗҫе «ВДС» (Чурачӑкри хуҫалӑх) тата «Кипекҫе» ТМЯП-сенче пуҫӑннӑ. «ВДС» хуҫалӑх хӑйӗн ҫурчӗсене юсаса пӗтернӗ хыҫҫӑн сысна амисен шутне алла ҫитересшӗн. Федоров Ю.Н. «Кипекҫе» ертӳҫи те хӑй хуҫалӑхӗнчи фермӑна юсаса шултра выльӑх шутне 200 ҫитересшӗн.
Районти ытти хуҫалӑхсенче те ӗҫ пырать. «Ульянова асӑнса» ЯХПК-ра (Туҫи ялӗ) КБН культиватор туяннӑ, «Авангард» ТМЯП МТЗ-82 тракторлӑ пулса тӑнӑ (уншӑн 700 пин тенкӗ панӑ). ПӐУ ЯХӐТИ (ку хуҫалӑх Опытный посёлокра вырнаҫнӑ) вара 4 500 пин тенкӗ парса тырӑ тасатса типӗтмелли комплекс туяннӑ.
Ку пӗтӗм техника Ҫӗрпӳсене кӑҫалхи ӗҫре (кӗҫ-вӗҫ ҫураки пуҫланмалла) самай пулӑшасса шанас килет.
Паян, пушӑн 27-мӗшӗнче, Красноармейски районӗнче ӗҫлӗ визитпа Чӑваш Республикин Президенчӗ Н.В.Федоров пулчӗ. Ӑна район администрацийӗн пуҫлӑхӗ С.А.Николаев тата Мӑн Шетмӗ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.И. Федоров кӗтсе илчӗҫ. Кун хыҫҫӑн Николай Васильевич «Шетмӗ» хуҫалӑх ӗҫӗ-хӗлӗпе паллашрӗ. Ҫак хуҫалӑх ертӳҫи Владислав Германович Васильев пӗлтернӗ тӑрӑх, кунта халӗ 5 ҫын ӗҫлет. Ӑна 2006 ҫулхи пуш уйӑхӗнче йӗркеленӗ. 2008 ҫулта унччен усӑ курман 208 гектар ҫӗре пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртнӗ. Пӗлтӗр 240 гектар тӗш тырӑ акса пӗр гектартан кӗлет виҫипе 20 центнер тухӑҫ пухса илнӗ. Кӑҫал 350 гектар акасшӑн. Пушӑн 1-мӗшӗ тӗлне хуҫалӑхра 181 пуҫ шултра мӑйракаллӑ выльӑх шутра тӑрать, вӗсенчен 70 пуҫӗ - сӑвакан ӗне. 2009 ҫулта кашни ӗнерен 4984 килограмм сӗт суса илнӗ. Укҫа ҫине куҫарсан хуҫалӑх 5472 пин тенкӗлӗх продукци туса илнӗ. (2008 ҫулта - 4006 пин тенкӗлӗх), ӑна сутса 3967 пин тенкӗ тупӑш илнӗ, таса тупӑш вара 910 пин тенкӗпе танлашнӑ.
Президент Алманч ял тӑрӑхне те ҫитсе курчӗ.
Чӗмпӗр облаҫӗнчи Чанлӑ районӗнчи Покровски ялӗнче Инди буйволӗсем пуранаҫҫӗ. Вӗсене темиҫе ҫул каялла «Новая жизнь» («Ҫӗнӗ пурнӑҫ») хуҫалӑх пуҫлӑхӗ Геннадий Мулянов (вӑл чӑваш) Пенза облаҫӗнчен илсе килнӗ — пӗр вӑкӑр тата икӗ ӗне. Халӗ буйволсем — улттӑн. Ӗнисем кашни ҫулах парулаҫҫӗ. Пурте пӗрле ҫӳреҫҫӗ. Вӗсен сӗчӗ ӗненнинчен икӗ хут ҫуллӑрах. Ку чӗрчунсем нимле апата та тиркемеҫҫӗ, улӑмпа пурӑнма та пултараҫҫӗ. Буйволсене курма тавраран ҫын нумай килет.
Хыпар ҫӑлкуҫӗ: "Канаш" хаҫат (Чӗмпӗр)
Акан 16-мӗшӗнче Красноармейски районӗнче те ҫуракине тухрӗҫ. Чи пӗррӗмӗш ку ӗҫӗ «Гигант» ЯХПК-ан I бригади пуҫарӑнчӗ. «Ирень» ятлӑ сорта лартас умӗн удобренипе имҫамлаҫҫӗ — шӑтма пулӑшакан Террасила, Алга 600 микроудобренине, ӳсме пулӑшакан Новосила хута яраҫҫӗ.
Уй-хирте тӑрӑшса ӗҫлекенсене район пуҫлӑхӗ С.А. Николаев та пырса саламларӗ, ӗҫре ӑнӑҫу сунчӗ.
Элӗк районӗн официаллӑ сайчӗ район ҫур акине епле хатӗрленни пирки пӗлтерчӗ. Кӑҫал Ҫӗр ӗҫченӗн ҫулталӑкӗ иртнӗ май районта тырӑпа ҫӗрулми тата пахча-ҫимӗҫ ытларах туса илме палӑртаҫҫӗ. Ҫавна май лаптӑксене те ӳстерме шутлаҫҫӗ — усӑсӑр выртакан 2 500 гектара хута яма палӑртаҫҫӗ.
Элӗк тӑрӑхӗнче кӑҫал 12 192 гектар тырӑ, 1 880 г ҫӗрулми лартма шутланӑ. Тур-пул тухӑҫлӑ пултӑр тесе хуҫалӑхсем 760 тонна тӗрлӗ удобрени тиесе килнӗ.
Хальхи вӑхӑт тӗлне ял хуҫалӑхӗсем 100 тонна (палӑртнинчен 77%) дизтопливо, 28 тонна (67,1%) автомашин топливи туяннӑ. Хуҫалӑхсенче уйрӑмах тӗрлӗ техникӑна юсас тӗлӗшпе ӗҫлеҫҫӗ. 234 трактортан 72% ҫеҫ юсавлӑ. Ытти техникӑпа та ҫаплах: 126 йывӑр машинаран 91 (72%), 77 ака техникинчен 64 (83%), 69 сухаран 54 (78%), 85 культиватортан 77 (91%) ҫеҫ ӗҫлеме юрӑхлӑ. Уй-хирсенче хальлӗхе юр кайсах пӗтмен-ха — юсаса пӗтерме вӑхӑт пур.
<p>Ӗнер, юпан 29-мӗшӗнче, Ҫӗрпӳ районне кӗрекен Тавӑшкасси ял ҫумӗнче ҫӗнӗ сысна комплексне хута ячӗҫ. «Ҫӗрпӳ беконӗ» (выр. Цивильский бекон) ятлӑскер «Авангард» ТМЯО уйрӑмӗ пулӗ.</p>
<p>2006 ҫулхи кӗр кунӗччен кунта «Тухӑҫ» (выр. «Восход») ятлӑ панкрута тухнӑ ял хуҫалӑх предприятийӗ пулнӑ. Кайран вара ӑна ҫӗнетме пуҫланӑ — икӗ ҫул хушшинче 550 миллион тенкӗ хывнӑ. Административлӑ ҫурт, машинсене дизинфекцилекен хапха, 4 нассус станцийӗ, котельнӑй, сысна ҫурисене пӑхмалли 2 корпус (вӗсенче пурӗ 10 800 ҫура ӳстерме пулать), сыснасене самӑртмалли 9 корпус (пурӗ 20 пин пуҫлӑх)... Ҫапла, комплекса хута ямашкӑн сторительсен самай тӑрӑшма тиврӗ.</p>
<p> </p>
<p>Хыпар ҫӑлкуҫӗ: Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх Министерстви</p>
Чӑваш Енре ҫӗнӗрен йӗркеленӗ 111 ял хуҫалах коперативӗсенчен 30-шӗ хӑвӑрт аталанаҫҫӗ. Кун ҫинчен Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Михаил Игнатьев пӗлтернӗ. «АПК аталанӑвӗ» наци проектне хута кӗртни республикӑна самай пулӑшнӑ тесе пӗлтернӗ вӑл. Ял хуҫалӑх ҫитӗнӗвӗсем ӳсни кӑна мар, фермерсем ҫӗнӗлле ӗҫлени те курӑнать. Тӗслӗхрен, наци проекчӗ ӗҫлеме пуҫланиччен фермерсем ӗнесене машин мелӗпе суман, халӗ вара 200 хуҫалӑх вӑл меле усӑ курать. Вал меле усӑ курнине пула уйрӑм ҫн хуҫалӑхӗсенчен туяннӑ сӗт хисепӗ 40% таран ӳснӗ. Анчах та татса паман ыйтусем те пур. Вӗсем шутне сӗте тасатасси тата сивӗтесси кӗрет.
Министр пӗлтернӗ тӑрӑх 18, 1 пин уйрӑм ҫын хуҫалӑхӗ 2,5 млрд. тенкӗлӗх кредит илнӗ. Ку вӑхӑта вӗсенчен ҫурри ҫак укҫапа усӑ курса хӑйсен выльӑх витисене ҫӗнетнӗ, юсанӑ ӗнтӗ.
+32.3 °C